Της Κατερίνας Τζωρτζινάκη
ktzor@naftemporiki.gr
Δευτέρα 28. Ο Γιώργος Σεφέρης, προϊστάμενος της Διεύθυνσης Εξωτερικού Τύπου στο υφυπουργείο Τύπου και Τουρισμού, στις τρεις και μισή το πρωί ξέρει. Ο Γκράτσι είχε δει τον Μεταξά στις τρεις. «Μια φωνή μέσα από το τηλέφωνο με ξύπνησε: “έχουμε πόλεμο”. Τίποτα άλλο. Ο κόσμος είχε αλλάξει». [Γιώργος Σεφέρης, Μέρες Γ’ 16 Απρίλη 1934-14 Δεκέμβρη 1940 (Εκδ. ΙΚΑΡΟΣ).]
Ο κόσμος είχε αλλάξει. Ήταν οι καλές μέρες, έπνεε αέρας της ανάτασης. «Σάββατο, 14 Δεκέμβρη
[…] γίνουνται μεγάλα πράγματα γύρω μου. Το γύρισμα του κύκλου έφερε τον ελληνικό λαό σε μια από τις πιο υψηλές στιγμές του. Χτες μου διηγήθηκαν τούτο:
Ρωτούν έναν πατέρα τέσσερων παιδιών, που δεν είχε στρατιωτική υποχρέωση και μολαταύτα ντύθηκε, γιατί πήρε τέτοιαν απόφαση: “Ντράπηκα τους συχωριανούς μου” αποκρίθηκε, “για το κρίμα που θα ‘πεφτε πάνω μου, αν τύχαινε κι έμπαιναν οι Ιταλοί στο χωριό”.
Αίσθημα ευθύνης, που είχαμε ξεσυνηθίσει να βλέπουμε στους λαούς. Υπάρχει τριγύρω μου ένα ανώνυμο θαύμα, που κανείς πριν δεν το υποψιαζότανε.
Ένα πράγμα που ξεμυτίζει και φυτρώνει σαν το φρέσκο χορτάρι. Πιο πάνω, ο κόσμος ο δικός μας δεν έχει αλλάξει: παλιές συνήθειες, παλιοί τρόποι· οι ανταποκρίσεις από το μέτωπο θυμίζουν ανταποκρίσεις των πολέμων του ‘12.
Ένας κόσμος χαλασμένος».
Ίσως, αυτός ο κόσμος που δεν ήταν κόσμημα να εξηγεί και τις εξελίξεις, μα μέρες που είναι, ας μείνουμε στην αρχή, που προσφέρει συγκινήσεις. «Απροσδόκητα οι Έλληνες γίνονται ήρωες» γράφει ο Μπίτον στη βιογραφία του Σεφέρη. Για το σεφέρι θέλει να κινήσει και ο Σικελιανός, 56 χρονών, δεν είναι χθεσινός. «Θα πάτε στο μέτωπο, κ. Σικελιανέ;», τον ρωτά ο Σεφέρης. «Αλλά τι; Όλο στο γραφείο θα καθόμαστε;». Καθίστε. Ο Σικελιανός θέλει να τον συνοδεύσει η γυναίκα του. «Να πάει μόνος του ή να μην πάει καθόλου!».
Πάμε στην αρχή. Αυτήν, που εθνική επέτειος έχει ανακηρυχθεί. Εντάξει, μία παράδοση με αρχές, όπως η 25η Μαρτίου 1821, είχε δημιουργηθεί, μα τούτη ξεπήδησε ήδη από τον πρώτο χρόνο της Κατοχής. Ενδεικτικά, στο πανεπιστήμιο ο καθηγητής Φιλοσοφίας του Δικαίου, Κωνσταντίνος Τσάτσος, εκφώνησε στις 27 Οκτώβρη 1941 λόγο πατριωτικό, συνελήφθη και απολύθηκε γι’ αυτό.
