Των Αγίων Γαλακτίωνος και Επιστήμης, Ερμά, Πατρόβα, Λίνου, Γαΐου και Φιλολόγου εκ των 70 Αποστόλων – 05 Νοεμβρίου
Τω αυτώ μηνί Ε’, μνήμη των Αγίων Μαρτύρων Γαλακτίωνος και Επιστήμης.
Ασυνδυάστους συζύγους κτείνει ξίφος,
Την ψυχικήν σύζευξιν ηγαπηκότας.
Τμήθη Επιστήμη Γαλακτίων τ’ ενί πέμπτη.
Ούτοι οι Άγιοι ήτον κατά τους χρόνους του βασιλέως Δεκίου, και Σεκούνδου ηγεμόνος, εν έτει σν’ [250]. Και ο μεν Γαλακτίων, ήτον υιός Κλειτοφώντος και Λευκίππης, οίτινες ήτον και οι δύω Έλληνες. Έπειτα εδιδάχθησαν την ευσέβειαν από ένα Μοναχόν, ονομαζόμενον Ονούφριον, και εδέχθησαν το Άγιον Βάπτισμα.
Η δε Επιστήμη, και αυτή παρομοίως είχε γονείς Έλληνας. Επειδή δε εδόθη δια γάμου εις τον Γαλακτίωνα, δια τούτο και εβαπτίσθη δια μέσου αυτού. Φυλάξαντες ουν την παρθενίαν άσπιλον και οι δύω, έγιναν Μοναχοί, κάθε σκληραγωγίαν και κακοπάθειαν υπομένοντες. Ύστερον δε επιάσθησαν από τον άρχοντα Ούρσον και ερωτηθέντες από αυτόν, παρρησία ωμολόγησαν τον Χριστόν.
Όθεν έδειραν αυτούς δυνατά, και καλάμια λεπτά και οξύτατα έβαλαν εις τα ονύχιά των. Έπειτα έκοψαν με μάχαιραν τα άκρα των ποδαρίων τους. Και τελευταίον απεκεφάλισαν αυτούς, και ούτως έλαβον οι μακάριοι τους στεφάνους του μαρτυρίου. Ήτον δε όταν εμαρτύρησαν ο μεν Γαλακτίων, τριάκοντα χρόνων, η δε Επιστήμη, χρόνων δεκαέξ. (Το κατά πλάτος Μαρτύριον αυτών όρα εις τον Νέον Παράδεισον (1).)
(1) Το ελληνικόν αυτών Μαρτύριον συνέγραψεν ο Μεταφραστής, ου η αρχή· «Τη προς τω Λιβάνου όρει». (Σώζεται εν τη των Ιβήρων και εν άλλαις.)
*
Τη αυτή ημέρα μνήμη των Αγίων Αποστόλων εκ των Εβδομήκοντα, Ερμά, Πατρόβα, Λίνου, Γαΐου, και Φιλολόγου.
Εις τον Ερμάν, Πατρόβαν και Γάϊον.
Ερμάς, Πατρόβας και Γάϊος τρεις άμα,
Απόστολοι θνήσκουσιν, οις Τριας φίλη.
Εις τον Λίνον.
Καθείς Ιησούς γνώσεως θείας λίνον,
Ζωγρεί σε Λίνε και μεθιστά του βίου.
Εις τον Φιλόλογον.
Φιλόλογος φιλών σε τον Θεόν Λόγον,
Πληροί λόγους σους, και θανών σύνεστί σοι.
Ούτοι ήτον από τους Εβδομήκοντα μαθητάς του Χριστού. Και ο μεν Πατρόβας, τον οποίον αναφέρει ο θείος Απόστολος Παύλος, εν τη προς Ρωμαίους επιστολή λέγων· «Ασπάσασθε Πατρόβαν» (Ρωμ. ις’, 14), αυτός έγινεν Επίσκοπος Ποτιόλων των εν τη Ιταλία, και πολλούς απίστους βαπτίσας, επρόσφερεν εις τον Χριστόν. Ο δε Ερμάς, τον οποίον και αυτόν αναφέρει ο Παύλος εις την αυτήν επιστολήν (2) (κεφ. ις’, 14), αυτός λέγω έγινεν Επίσκοπος Φιλίππων. Ο δε Λίνος, τον οποίον αναφέρει ο αυτός Παύλος εις την προς Τιμόθεον επιστολήν λέγων· «Ασπάζεταί σε Λίνος και Κλαυδία» (β’ Τιμ. δ’, 29), και αυτός λέγω έγινεν Επίσκοπος Ρώμης ύστερα από τον κορυφαίον Πέτρον (3). Ο δε Γάϊος, τον οποίον αναφέρει ο ίδιος Παύλος εις την προς Ρωμαίους επιστολήν λέγων·
«Ασπάζεται ημάς Γάϊος ο ξένος μου» (Ρωμ. ις’, 23), και αυτός λέγω έγινεν Επίσκοπος Εφέσου, ύστερα από τον αγιώτατον Τιμόθεον. Ο δε Φιλόλογος τον οποίον αναφέρει ο ίδιος Παύλος εις την ιδίαν επιστολήν λέγων· «Ασπάσασθε Φιλόλογον και Ιουλίαν» (Ρωμ. ις’, 15), αυτός λέγω έγινεν Επίσκοπος της Σινώπης από τον πρωτόκλητον Ανδρέαν. Όλοι λοιπόν αυτοί οι Απόστολοι κατασταθέντες Επίσκοποι εις τας ανωτέρω πόλεις και επαρχίας, και πολλούς πειρασμούς και θλίψεις υπομείναντες δια την ευσέβειαν, πολλούς απίστους επρόσφεραν σεσωσμένους εις τον Χριστόν και ούτως ετελειώθησαν εν Κυρίω.
(2) Εν άλλαις μεν εκδόσεσι των επιστολών του Παύλου, Ερμής ούτος γράφεται, εν άλλαις δε Ερμάς, όστις είναι ένας και ο αυτός. Χωριστά δε εορτάζεται κατά την ογδόην του Μαρτίου. Σημείωσαι, ότι ο Απόστολος ούτος Ερμάς, συνέγραψεν, ως λέγουσί τινες, το βιβλίον οπού ονομάζεται Ποιμήν, το οποίον είναι ίσον κατά το μέγεθος με την Οκτώηχον του Δαμασκηνού, και αρχίζει από θεολογίας.
Έστι δε τετυπωμένον παμπάλαιον, και ευρίσκετο εν τη των Μετεώρων Μονή, ως ανήγγειλεν ημίν ο μακαρίτης πρώην Τρίκκης Αμβρόσιος. Το βιβλίον δε τούτο είναι ωφελιμώτατον, και αναγκαιότατον, ως μαρτυρεί ο θείος Ιερώνυμος. (Όρα τον α’ τόμον του Μελετίου, σελ. 172.) Εγώ έγραψα, και άνθρωπον απέστειλα εις τα Μετέωρα δια να ερευνήση να το εύρη, αλλά δεν το εύρεν. Το βιβλίον αυτό του Ποιμένος αναφέρει και ο Ευσέβιος (βιβλ. γ’, κεφαλ. γ’ της Εκκλησιαστικής Ιστορίας) επιλέγων, ότι παρ’ άλλων αντιλέγεται, υπό άλλων δε εγκρίνεται. Ο δε Ειρηναίος, βιβλ. δ’, κεφαλ. γ’, και ο Κλήμης Στρωματ., βιβλ. α’ και β’, και ο Τερτυλιανός, Περί προσευχής, κεφ. ιβ’, και ο Ωριγένης, ομιλ. η’ εις τους Αριθμούς, αυτοί λέγω, αριθμούσι το βιβλίον του Ποιμένος με τας κανονικάς βίβλους.
Σημείωσαι προς τούτοις, ότι το βιβλίον του Ποιμένος δέχεται και ο Μέγας Αθανάσιος εν τη εορταστική επιστολή, και μετά των παλαιών δέχεται αυτό και Ηλίας ο Κρήτης, και Νικηφόρος ο Ξανθόπουλος. Ο Ερμάς δε ούτος, έχει και άλλα δύω βιβλία σωζόμενα ήδη, και ελληνιστί εκδεδομένα. Από τα οποία το μεν ένα, επιγράφεται Εκκλησία. Το οποίον περιέχει τέσσαρας οράσεις, οπού έγιναν εις τον άνωθεν Ερμάν.
Το δε άλλο, περιέχει δέκα παραβολάς πολλά ωφελίμους εις διδασκαλίαν ζωής μακαρίας και πρεπούσης εις τους Χριστιανούς. Ώστε τρία βιβλία εποίησεν ο απόστολος ούτος Ερμάς. Πρώτον την Εκκλησίαν, δεύτερον τον Ποιμένα, ο οποίος ούτως ωνομάσθη διατί περιλαμβάνει δώδεκα επιτάγματα, τα οποία εδίδαξε τον Ερμάν Άγγελος Κυρίου, εν μορφή ποιμένος, και τρίτον, τας δέκα παραβολάς. Όρα εις την Εκατονταετηρίδα.
(3) Σημείωσαι, ότι κατά μεν το ζ’ βιβλ., κεφ. μζ’ των Αποστολικών Διαταγών, ο Λίνος επροβιβάσθη Επίσκοπος υπό Παύλου. Κατ’ άλλην δε παράδοσιν, την οποίαν βεβαιοί ο Τερτυλιανός εν ταις Προγραφαίς, και Επιφάνιος, Αιρέσ. κζ’, και Ρουφίνος εν τοις Αναγνωρισμοίς, μέρει α’, κατ’ αυτόν, λέγω, ο Πέτρος εδιώρισε τον Κλήμεντα εις την καθέδραν της Ρώμης. Πλην ο ιερός Επιφάνιος παρεσημείωσεν, Αιρέσ. κζ’, ότι ο Κλήμης παρητήσατο την προεδρίαν, έως ου ήτον ζωντανός ο Λίνος και ο Ανάκλητος. Η κοινοτέρα λοιπόν γνώμη, πρώτον θέλει της Ρώμης Επίσκοπον τον Λίνον. Είτα τον Ανάκλητον, είτα τον Κλήμεντα, ως λέγει ο Ευσέβιος, Εκκλ. Ιστορ., βιβλ. γ’, κεφ. β’, δ’, κα’. (Όρα και την νεοτύπωτον Εκατονταετηρίδα.)
*
Μνήμη του Αγίου Μάρτυρος Δομνίνου και των συν αυτώ.
Ανασκοπών πυρ της γεέννης Δομνίνος,
Το τη δε πυρ έφριττεν ου μεν ουν όλως.
*
Οι Άγιοι Τιμόθεος, Θεόφιλος, και Θεότιμος, πυγμαίς βαλλόμενοι, τελειούνται.
Τον Τιμόθεον και συναθλητάς δύω,
Κτείνουσι πυγμαί. Και Θεός τιμά Λόγος.
*
Ο Άγιος Δωρόθεος ο Πρεσβύτερος, θηρίοις εκδοθείς, τελειούται.
Ο Δωρόθεος εκδοθείς τοις θηρίοις,
Δώρον προσήχθη τω Θεώ προσδεκτέον.
*
Οι Άγιοι Μάρτυρες Ευψύχιος και Καρτέριος, τα αιδοία τμηθέντες, τελειούνται.
Αιδοία Καρτέριος εκτετμημένος,
Συν Ευψυχίω καρτεροψύχως φέρει.
*
Ο Άγιος Μάρτυς Σιλβανός, εις μέταλλα βληθείς, τελειούται.
Εν τοις μετάλλοις Σιλβανός βεβλημένος,
Λείπει μέταλλα και μεταλλάττει βίον.
*
Ο Άγιος Πάμφιλος, ξεσθείς και φυλακισθείς, τελειούται.
Φρουρά δαμασθείς και προ της φρουράς ξέσει,
Διπλούν λάβοι Πάμφιλος εικότως στέφος.
Ούτοι οι Άγιοι Μάρτυρες ήτον κατά τους χρόνους του βασιλέως Μαξιμιανού και Ουρβανού άρχοντος της Παλαιστίνης εν έτει σϞη’ [298]. Πρώτος ουν εμαρτύρησεν ο Άγιος Δομνίνος, ο οποίος πολλά μεν βάσανα έλαβε, και πρότερον, και κοντά εις το τέλος του μαρτυρίου του. Προς τούτοις δε έλαβε και τελευταίαν βάσανον, το να τελειωθή δια πυρός. Τον δε Τιμόθεον και Θεότιμον και Θεόφιλον, οίτινες ήτον νέοι, αυτήν την ακμήν του σώματος φέροντες, και ωραίοι κατά το πρόσωπον, τούτους λέγω εκαταδίκασεν ο τύραννος να θανατωθούν με γρονθισμούς.
Τον δε Δωρόθεον, ο οποίος ήτον ιερός και σεμνός Πρεσβύτερος, παρέδωκε φαγητόν εις τα θηρία. Του δε Καρτερίου και Ευψυχίου, οι οποίοι ήτον άνδρες τέλειοι κατά την ηλικίαν, τούτων λέγω, επρόσταξε να κόψουν τα ορχίδια. Τον δε Σιλβανόν εκαταδίκασε να κακοπαθή εις τα μέταλλα τα ευρισκόμενα εις τόπον λεγόμενον Φανόν. Τρεις δε παρθένους παρέδωκεν εις ακολάστους πορνοτρόφους, και άλλας κόρας παρέδωκεν εις την φυλακήν και αυτά όλα έπραξεν ο αλιτήριος τύραννος επάνω εις μίαν ώραν. Ο δε Πάμφιλος, ο οποίος ήτον στολισμένος με κάθε σοφίαν και αρετήν, αυτός λέγω πληγωθείς εις τας πλευράς, μίαν και δύω φοραίς, ερρίφθη εις την φυλακήν ομού με άλλους ομολογητάς. Και έτζι ετελειώθη το μαρτύριον όλων των ανωτέρω αθλητών.
*
Μνήμη του Οσίου Πατρός ημών Γρηγορίου Πάπα Αλεξανδρείας και Ομολογητού.
Το γρήγορον δε, όμμα Ορθοδοξίας,
Πώς αγέραστον εν λόγοις παραδράμω;
Ούτος ο Άγιος επειδή και ηγάπησε τον Χριστόν εκ νεαράς του ηλικίας, δια τούτο εστόλισε τον εαυτόν του με όλας τας αρετάς. Όθεν και μετά θάνατον του τότε αγιωτάτου Πάπα Αλεξανδρείας, εχειροτονήθη εκ θείας Προνοίας Επίσκοπος Αλεξανδρείας, παρά των εν Αλεξανδρεία Επισκόπων, συμφωνούντος και του φιλοχρίστου λαού. Και έτζι έγινε διδάσκαλος ακριβής της Ορθοδοξίας, ομού και της κατά Θεόν εναρέτου πολιτείας. Εδίδασκε γαρ την αρετήν ο αοίδιμος, περισσότερον με το έργον, παρά με τον λόγον. Επειδή ήτον πράος, ταπεινός, ελεήμων, σώφρων, ορφανών πατήρ, χηρών υπερασπιστής, οδηγός των πεπλανημένων, ιατρός των ασθενών, και των λυπουμένων παρηγορία. Όθεν ήτον να ιδή τινας, ότι όλοι οι Χριστιανοί έχαιρον και ευφραίνοντο δια τούτον τον Άγιον.
Αλλ’ ο σκανδαλοποιός Διάβολος, εμβάσας εις τον βασιλέα Λέοντα (ίσως Αρμένιον, τον εν έτει ωιγ’ [813] βασιλεύσαντα), εις αυτόν λέγω έμβασεν ο Διάβολος γνώμην μιαρωτάτην, δηλαδή το να αποβάλη την προσκύνησιν των αγίων εικόνων. Δια τούτο έπεισεν αυτόν, να φέρη από την Αλεξάνδρειαν εις Κωνσταντινούπολιν σιδηροδέσμιον τον Άγιον τούτον Γρηγόριον. Όθεν παραστάς έμπροσθεν αυτού ο αοίδιμος, ήλεγξεν αυτόν ενώπιον της συγκλήτου και των αρχόντων, ονομάζωντάς τον αιρετικόν και άθεον και ασεβή.
Ο δε τύραννος μη υποφέρωντας τας ύβρεις ταύτας, εκαταξέσχισε τας σάρκας του με τας πληγάς των βουνεύρων. Ο δε Άγιος ευχαρίστως υποφέρων τον δαρμόν, έλεγεν εις τους παρεστώτας. Δια την αγίαν εικόνα του Χριστού μου έτοιμος είμαι να κατακοπώ καθ’ όλα τα μέλη του σώματός μου. Ταύτα δε ακούσας ο παρανομώτατος βασιλεύς, επρόσταξε να εξορισθή ο Άγιος. Πηγαίνωντας δε εις την εξορίαν ο του Χριστού Ομολογητής, και εκεί περάσας τρεις ολοκλήρους χρόνους, παρέδωκε την ψυχήν του εις χείρας Θεού, παρά του οποίου έλαβε τον της ομολογίας στέφανον.
*
Μνήμη των Αγίων Μαρτύρων Κάστορος και Αγαθαγγέλου.
Εις τον Κάστορα.
Ουκ εις μακράν σου του πυρός Κάστορ λύσις.
Τι του λόγου δηλούντος; Εγγύς το στέφος.
Εις τον Αγαθάγγελον.
Χρηστάγγελός τις ψήφος Αγαθαγγέλω,
Η της τελευτής ψήφος ην εκ του ξίφους.
Ταις των σων Αγίων πρεσβείαις Χριστέ ο Θεός ελέησον ημάς.
Από το βιβλίο: Αγίου Νικοδήμου Αγιορείτου, Συναξαριστής των δώδεκα μηνών του ενιαυτού. Τόμος Α’. Εκδόσεις Δόμος, 2005.
* * *
